| Archief K.M. De Melomanen (Gent) (archief nr. 865) |
| Periode | 17de eeuw / 1856-1984 |
| Omvang en medium | 2,34 m / beelddocument(en) |
| Archiefvormer | K.M. De Melomanen (Gent) (1.10.1838 - ...)
Lees meer| Soort entiteit | Organisatie | | Geautoriseerde naam | K.M. De Melomanen (Gent) | | Andere namen | Koninklijke Maatschappij De Melomanen (Gent) | | Bestaansperiode | 1.10.1838 - ... | | Geschiedenis | Op 1 oktober 1838 werd te Gent een zang- en muziekvereniging opgericht onder de naam “De Melomanen”. Ze stelde zich tot doel “de studie en de lust tot het musiceren te populariseren” en mee te werken aan “de intellectuele ontwikkeling van het volk door studie en beoefening van de zang en speciaal van de samenzang”. De vereniging kende veel succes: ze nam in binnen- en buitenland deel aan talrijke wedstrijden en tornooien en veroverde meerdere ere- en eerste prijzen. Ze richtte ook zelf geregeld zangtornooien in en was de eerste zangvereniging die optrad met gemengd koor.
In 1852 verleende Leopold I hen de titel van Koninklijke Maatschappij en sindsdien nam steeds een koninklijke prins het erevoorzitterschap waar.
In 1840 werd, ook te Gent, de toneelvereniging Broedermin en Taelijver opgericht, een vereniging met een Vlaamsgezind, liberaal en antiklerikaal karakter. De eerste voorzitter was de boekbinder Karel Ondereet, een gevierd acteur en auteur van onder meer stukken voor het gezelschap. Ook secretaris Hippoliet Van Peene schreef - zowel in het Frans als in het Nederlands - stukken voor Broedermin en Taelijver. De leden van Broedermin en Taelijver lagen aan de basis van de bouw van de eerste Vlaamse schouwburg van het land (1846-1847) door architect Louis Minard.
Bij De Melomanen ontwikkelde zich vanaf 1880, parallel met de zangafdeling, ook een toneelafdeling. Geleidelijk aan werden meer en meer Nederlandstalige stukken opgevoerd. Deze situatie zette zich nog sterker door na de Eerste Wereldoorlog, toen grote Nederlandstalige toneelregisseurs, onder wie Lafayette De Neef en Arie Van den Heuvel, werden aangetrokken.
Dit was grosso modo de situatie toen eind jaren 1930 Albert De Frenne voorzitter werd. Bij het begin van de Tweede Wereldoorlog werden de zangvereniging - die reeds lang aan belang had verloren - en de Franstalige toneelsectie opgeheven. De Frenne koos resoluut voor de Nederlandstalige richting. Door het dynamisme en het doorzettingsvermogen van haar nieuwe voorzitter, werd de vereniging nieuw leven ingeblazen, wat door de oorlogsmoeilijkheden niet zo evident was.
Na herhaaldelijke problemen met de bezetter moesten vanaf 1943 alle activiteiten stopgezet worden.
Tijdens de bevrijding van de stad in 1944 werd hun lokaal in de Savaanstraat (dat De Melomanen in eigendom hadden) zeer zwaar beschadigd door een ingeslagen granaat. Daardoor verloren ze niet alleen hun lokaal, maar ook het grootste deel van hun archief. Na de oorlog konden ze hun intrek nemen in Café Arcaden aan de Vogelmarkt. Later verhuisde de K.M. De Melomanen naar het Huis van de Politieke Gevangenen in Onderbergen, dat nog steeds hun vast stek is.
Voorzitter De Frenne nam van het merendeel van de opgevoerde stukken de regie voor zijn rekening, meestal onder het pseudoniem E. Bertal, een anagram van zijn voornaam (voor Franstalige stukken gebruikte hij vroeger het pseudoniem A. Kersanty).
Hij verwierf vooral grote bekendheid door de inrichting van de Dr. J.O. De Gruyterwedstrijden door de K.M. De Melomanen. In 1949, ter gelegenheid van de 20ste verjaardag van het overlijden van de grote Vlaamse toneelfiguur Jan Oscar De Gruyter, richtte hij de eerste “Nationale Openbare Vlaamse Declamatiewedstrijden tot Bevordering van de Voordrachtkunst en de Welsprekendheid om het Dr. J.O. De Gruyter-juweel” in. Hij wilde daarmee de jeugd de liefde voor het “schoon gesproken woord” bijbrengen. Deze eerste wedstrijd kende zo’n succes dat zij sindsdien jaarlijks opnieuw werd ingericht, waarbij meer en meer Vlaamse verenigingen zelf schiftingswedstrijden gingen organiseren. Twee jaar later werd daaraan de “Wedstrijd in Voordrachtkunst en Welsprekendheid tot bevordering van de Woordkunst om de Belgisch-Nederlandse Prijs geschonken door de Ambassade der Nederlanden te Brussel” verbonden, zodat men sindsdien kortweg van de Dr. J.O. De Gruyterwedstrijden spreekt. Opmerkelijk: Albert De Frenne overleed op 25 februari 1979, precies op de dag van de finale van de 30ste De Gruyter-wedstrijd.
Ter nagedachtenis van Hippoliet Van Peene werd in 1959 de traditie van Broedermin en Taelijver, opgericht door Van Peene, door de K.M. De Melomanen weer opgenomen. De Melomanen werden in dat jaar erkend als nieuwe Kamer van Rhetorica, met als kenspreuk “Broedermin en Taelijver”.
Vanuit de K.M. De Melomanen zette De Frenne zich sterk in voor het amateurtoneel in het algemeen, door contacten te leggen in het buitenland en door lid te worden van overkoepelende verenigingen. Zo vonden regelmatig uitwisselingen plaats met Nederlandse (sinds 1947) en Tsjecho-Slovaakse (sinds1968) amateurgezelschappen.
Hij nam bestuursfuncties waar in het Koninklijk Nationaal Toneelverbond (KNTV) afdeling Oost-Vlaanderen, en later in het hoofdbestuur, in het Interfederaal Comité der Toneelverbonden Oost-Vlaanderen, in het Interfederaal Centrum voor Vlaams Amateurtoneel (ICVA), in de Provinciale Commissie voor Toneel Oost-Vlaanderen, in het Comité Amateurtoneel België-Nederland (CABN), in het Nationaal Belgisch Comité van het Amateurtoneel (NBCA) en in de Association Internationale du Théâtre Amateur - International Amateur Theatre Association (AITA-IATA).
Op initiatief van voorzitter De Frenne, organiseerde de K.M. De Melomanen letterkundige toneelwedstrijden, nationale opstelwedstrijden, voordracht-, concert- en filmavonden. Zelf gaf hij ook voordrachten over regie, over toneel in het algemeen en over leven en werken van auteurs.
Naast zijn inspanningen voor het amateurtheater heeft De Frenne zich jarenlang ingezet voor de oprichting van een eigen Gents beroepstoneelgezelschap. Aldus lag hij aan de basis van het Nederlands Toneel Gent, opgericht in 1965 (enkele van de acteurs van het nieuwe gezelschap, onder wie Blanka Heirman, Werner Kopers en Dré Poppe, speelden reeds jaren bij de K.M. De Melomanen).
De K.M. De Melomanen brengt nog jaarlijks tijdens de Gentse Feesten een komedie van de Gentse volksschrijver Romain Deconinck, die bij de K.M. De Melomanen zijn debuut maakte, op de planken.
|
|
| Bereik en inhoud | Dit archief van de Koninklijke Maatschappij De Melomanen werd grotendeels gevormd door haar voorzitter Albert E. De Frenne (zie ook archief Albert De Frenne, nr. 1988). Het bevat onder meer bestuursdocumenten, stukken betreffende activiteiten zoals toneelvoorstellingen en de Dr. Jan Oscar De Gruyterwedstrijden, en de historiek van de vereniging. Daarnaast bevat het stukken van overkoepelende toneelverenigingen waarbij De Frenne, en ook de K.M. De Melomanen nauw betrokken was, zoals het Koninklijk Nationaal Toneelverbond van België (KNTV). Een groot deel bestaat uit documentatie over toneel, film, muziek, … met onder meer programma’s van derden, toneelteksten, gepubliceerde proza en poëzie, boeken en tijdschriften over theater en andere podiumkunsten en catalogi. In de beeldbank werden enkele foto’s en affiches opgenomen. |
| Toegangen | Inventaris beschikbaar (archief raadpleegbaar met voorwaarden/beperkingen) / Beeldbank |
| Ordening | Zie de inventaris. |
| Voorwaarden voor raadpleging | Het archief is raadpleegbaar mits ondertekening van een onderzoekscontract. De beeldbankdocumenten zijn vrij raadpleegbaar. Lees onze disclaimer raadpleging van archieven.er raadpleging van archieven. |
| Voorwaarden voor reproductie | Standaardvoorwaarden, zie het leeszaalreglement. |
| Taal en schrift | Nederlands, Frans, Engels / Standaardschrift |
| Fysieke kenmerken en technische vereisten | Papier / Geen |
| Verwerving | Geschonken door Solange De Frenne, dochter van Albert De Frenne (tussen 2009 en 2022). |
| Selectie | Geen selecties uitgevoerd. |
| Bestaan en bewaarplaats van originelen | Het Rijksarchief te Gent bewaart het archief van Albert De Frenne, onder meer voorzitter van de K.M. De Melomanen |
| Beelddocumenten | Affiche (2)
Foto (5) |
| Persistente url | https://hdl.handle.net/21.12117/4376486 |
