| Archief Letter- en Toneelkundig Gezelschap Voor Taal en Vrijheid (Aalst) (archief nr. 164) |
| Periode | 1871-1997 |
| Omvang en medium | 7,05 m |
| Archiefvormer | Letter- en Toneelkundig Gezelschap Voor Taal en Vrijheid (Aalst) (1871-[...])
Lees meer| Soort entiteit | Organisatie | | Geautoriseerde naam | Letter- en Toneelkundig Gezelschap Voor Taal en Vrijheid (Aalst) | | Bestaansperiode | 1871-[...] | | Geschiedenis | In de jaren ‘60 van de 19de eeuw verzamelt regelmatig een groepje mensen in het koffiehuis Concordia aan de Grote Markt in Aalst om onder meer te praten over de Vlaamse taal en de noodzaak om de Vlaming de mogelijkheid te bieden zich cultureel te ontplooien in zijn moedertaal. Deze mensen zien het organiseren van toneelopvoeringen in het Nederlands als het aangewezen middel. In de loop van 1871 krijgt het idee met betrekking tot de oprichting van een toneelvereniging stilaan vaste vorm.
In december 1871 worden vrienden en liefhebbers van taal en kunst opgeroepen om op 8 december te vergaderen in de Concordia met het doel een leesgezelschap te stichten voor “Nederlandsche taal- en letteroefening”. Op de eerste vergadering wordt een voorontwerp van de statuten van de vereniging unaniem goedgekeurd en de oprichting van de maatschappij is een feit. Het doel van de maatschappij is “het aanmoedigen en beoeffenen der Nederlandsche taal en letteren, tooneel en dichtkunde en verders alles wat tot beschaving en veredeling van den geest kan bijdragen”. Het Letter- en Toneelkundig Gezelschap krijgt ook haar kenspreuk: “Voor Taal en Vrijheid”, die nadien algemeen gebruikt wordt om de vereniging aan te duiden.
De maatschappij bestaat uit werkende en briefwisselende leden. De eerste groep verzorgt de toneelopvoeringen en eventuele voordrachten. De briefwisselende leden worden gerekruteerd uit kunstminnende en letterkundige milieus.
Op 26 december 1871 wordt een volwaardig bestuur ingesteld onder voorzitterschap van Eduard Michels. Het bestuur moet normaliter elke drie jaar worden vernieuwd. Daarnaast heeft de maatschappij ook nog een commissie die toezicht uitoefent op het toneel in de breedste zin van het woord. Deze is verantwoordelijk voor het decor, de kostuums, herstellingen, het organiseren van de repetities, enz.
Op 4 februari 1872 wordt de eerste toneelvoorstelling georganiseerd in de Stadsschouwburg te Aalst. Vanaf dan volgen de vertoningen elkaar op met de regelmaat van de klok. Het toneelgezelschap Voor Taal en Vrijheid neemt daarnaast ook deel aan prijskampen.
De werkzaamheden van de maatschappij worden onderbroken tijdens de Eerste Wereldoorlog. De spelende leden van Voor Taal en Vrijheid vormen echter samen met andere toneelkringen een nieuw gezelschap onder de naam Caritas dat voorstellingen geeft ten voordele van de noodlijdende bevolking. Na de wapenstilstand in 1918 wordt de draad vrijwel onmiddellijk weer opgenomen: Voor Taal en Vrijheid wordt heropgericht en een eerste vertoning vindt plaats op 23 februari 1919.
Tijdens het interbellum beleeft Voor Taal en Vrijheid een glorievolle tijd. Allereerst is er in 1921 de viering ter gelegenheid van het vijftigjarig bestaan waarbij aan de vereniging de titel van Koninklijke Maatschappij wordt toegekend door Koning Albert I. Voortaan heet het gezelschap voluit “Koninklijk Letter- en Toneelkundig Gezelschap Voor Taal en Vrijheid te Aalst”. Er wordt bij deze gelegenheid ook een vaandel ingehuldigd.
Tijdens het Eerste Landjuweel (1922/23), ingericht door Koning Albert I ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van de Koninklijke Toneelmaatschappij De Noordstar (Brussel), wint Voor Taal en Vrijheid deze prestigieuze prijs. Naar aanleiding van de overwinning start de vereniging met een maandblad in de vorm van een krant. Onder de naam Voor Taal en Vrijheid brengt het nieuws over de vereniging, teksten, voorstellingen, enz. Voor Taal en Vrijheid neemt ook een eigen (feest)zaal in gebruik in de Vlaanderenstraat te Aalst. Het daaropvolgende jaar organiseert Voor Taal en Vrijheid het Tweede Landjuweel. Een tweede overwinning wordt behaald, met de definitieve verwerving van de Landjuweelbeker als gevolg.
Gedurende de Tweede Wereldoorlog gaan de werkzaamheden en voorstellingen van Voor Taal en Vrijheid gewoon door, zij het op een lager pitje. Het bezettingsregime zorgt voor steeds grotere moeilijkheden bij de opvoeringen en uiteindelijk wordt het werk stil gelegd om in 1945 met de grootse revueopvoering Zonder er op te boffen… opnieuw te starten.
In 1956 wordt Voor Taal en Vrijheid omgevormd tot een vzw. De opvoeringen gaan onverminderd voort, al krijgt de maatschappij net als andere toneelgezelschappen af te rekenen met een tekort aan zalen, de steeds nijpender wordende concurrentie van de toneelgroepen in de grote steden en de televisie. In de jaren 1980 en 1990 vallen de activiteiten van Voor Taal en Vrijheid langzaam stil. Ondanks pogingen om het gezelschap te doen herleven, blijft het bij tijdelijke successen, zoals de opvoering van "Het Hemelbed" in 1996.
|
|
| Bereik en inhoud | Het zeer volledige archief bevat onder meer verslagboeken (die ook brieven, aankondigingen van voorstellingen, krantenknipsels, e.d. bevatten), briefwisseling, stukken m.b.t. toneelproducties, vieringen e.a. activiteiten en financiële stukken. Ook de bibliotheek met meer dan 2000 titels is bewaard gebleven en geeft een duidelijk beeld van het repertoire van het toneelgezelschap. De toneelteksten bevatten ook aantekeningen omtrent de specifieke rol, de rolverdeling, decor, kostuums, regieaanwijzingen, enz. |
| Toegangen | Deelinventaris (1871-1985) beschikbaar (archief raadpleegbaar met voorwaarden/beperkingen) |
| Ordening | Standaardschema verenigingsarchief, zie de inventaris. |
| Voorwaarden voor raadpleging | Geïnventariseerd gedeelte: de stukken ouder dan 30 jaar zijn raadpleegbaar mits ondertekening van een onderzoekscontract, de stukken jonger dan 30 jaar zijn niet raadpleegbaar. De niet geïnventariseerde stukken zijn niet raadpleegbaar. Lees onze disclaimer raadpleging van archieven. |
| Voorwaarden voor reproductie | Standaardvoorwaarden, zie het leeszaalreglement. |
| Taal en schrift | Nederlands / Standaardschrift |
| Fysieke kenmerken en technische vereisten | Papier / Geen |
| Verwerving | Geschonken door voorzitter Jos Van Landuyt en Gaston Van den Eede in 2003, Annie Van Den Eede in 2006, Michel De Gols in 2012 en Hendrik Strypens in 2018. |
| Selectie | Geen selecties uitgevoerd. |
| Beelddocumenten | Affiche (10)
Diploma (1)
Foto (45)
Kledij en textiel (3) |
| Persistente url: | https://n2t.net/ark:/55068/LAG_1253738 |
