| Archief Institut Moderne (Gent) (archief nr. 1537) |
| Periode | 1907-2014 |
| Omvang en medium | 4,56 m |
| Archiefvormer | Institut Moderne (Gent) (30.12.1907 - 2014)
Lees meer| Soort entiteit | Organisatie | | Geautoriseerde naam | Institut Moderne (Gent) | | Bestaansperiode | 30.12.1907 - 2014 | | Geschiedenis | Hoewel de burgemeesters Charles de Kerchove en Hippolyte Lippens van de secularisering van het publieke leven steeds een beleidsprioriteit hadden gemaakt, bleven een aantal openbare voorzieningen stevig in handen van de Kerk. Een belangrijke sector hierbij was het ziekenhuiswezen. De Commissie voor Burgerlijke Godshuizen controleerde wel instellingen zoals het burgerlijk hospitaal De Bijloke, het Psychiatrisch Centrum Dr. Guislain, het Lousbergs- en het Van Caneghemgesticht, maar het dagelijkse bestuur bleef dikwijls een zaak van de broeder- en zusterorden. Zij konden bogen op een lange traditie en expertise en beschikten over de nodige goedkope vrouw- en mankracht om een dergelijke arbeidsintensieve taak aan te kunnen.
Liberalen en socialisten zochten dan ook bijna wanhopig naar een vrijzinnig alternatief. Zo werd in 1897 binnen de schoot van de vrijdenkersvereniging La Libre Pensée een Bond voor Wereldlijke Ziekendienders gesticht maar dit initiatief werd niet echt een succes. De vrijmetselaarsloges Le Septentrion en La Liberté richtten daarom in 1906 een gezamenlijke commissie op die de haalbaarheid van een volwaardig
pluralistisch ziekenhuis moest onderzoeken. Op 30 december 1907 stichtten zij het Institut Moderne pour les Malades, een coöperatieve die onder leiding kwam te staan van de liberale voorman Camille De Bast. Zo goed als alle leidende liberalen uit het Gentse behoorden tot de stichtende coöperanten: naast Rodolphe De Saegher en Leon Hallet die aan het hoofd stonden van respectievelijk La Liberté en Le Septentrion, waren er onder anderen Albert Mechelynck, Hippolyte Callier, Gustave Carels, Victor Carpentier, Emile Defay, Jean-Jacques Dierman,
Ferdinand Feyerick, Leon Tertzweil en Polydore Dhondt, directeur van het Bijlokeziekenhuis. Voor de socialisten tekende onder anderen senator Emile Coppieters en leverde de beroepsschool voor lekenverpleegkundigen uit Brussel een belangrijk deel van de staf.
De Bast organiseerde onmiddellijk een eerste aandelenemissie die 350.000 frank opbracht, wat een stuk meer was dan verhoopt. De bouwwerken startten in 1909 onder leiding van architect Oscar Van de Voorde en een jaar later ontving het ziekenhuis de eerste patiënten. In 1927 overleed De Bast en hij werd opgevolgd door Maurice de Smet de Naeyer. Deze topindustrieel loodste het Institut Moderne met eclatant succes door de economische crisis van de jaren 1930. Bij zijn overlijden in 1940 nam Henri Story, voorzitter van de Liberale Associatie, de fakkel over maar hij stief in 1944 in een concentratiekamp. Dokter André Van Cauwenberghe werd de nieuwe voorzitter en kon in de naoorlogse periode het ziekenhuis verder uitbreiden. De raad van bestuur bleef in de daaropvolgende decennia een verzamelplaats van prominente liberalen onder wie de
nationale partijvoorzitter Henri Liebaert en de flamboyante Jean Daskalides, die in 1982 de leiding overnam.
De financiële uitdagingen waarvoor het ziekenhuis stond, werden steeds groter. Kapitaalinjecties door vrijzinnige verenigingen en privépersonen, gestimuleerd door de twee stichtende vrijmetselaarsloges, konden het ziekenhuis tot de jaren 1980 uit de rode cijfers houden. In 1998 smolt het Institut Moderne noodgedwongen samen met het OCMW-ziekenhuis De Bijloke tot het Jan Palfijnziekenhuis. In 2014 ging het Institut definitief dicht. |
|
| Bereik en inhoud | Het archief bevat o.a. statuten, stukken m.b.t. de bestuurswerking, financiële stukken, stukken m.b.t. aandeelhouders en stukken m.b.t. de patiëntenadministratie. De stukken werden gevormd door vier los van elkaar staande maar door hun werking nauw verweven structuren: de Kliniek, de Coöperatieve Vereniging Institut Moderne, de vzw Institut Moderne en de vzw Vereniging der Artsen. Het archief bestaat inhoudelijk vooral uit stukken die het beheer van het ziekenhuis documenteren.
Het archief gevormd door de vereniging en bestuursleden (o.a. Bernard Hebbelynck). |
| Toegangen | Inventaris beschikbaar (archief raadpleegbaar met voorwaarden/beperkingen) |
| Ordening | De inventaris bevat vier delen, volgens de vier los van elkaar staande maar door hun werking nauw verweven structuren: Kliniek, Société Coopérative, vzw en vereniging der artsen. Binnen elk deel: standaardschema verenigingsarchief, zie de inventaris.
In 2023 werd het archief aangevuld met een nieuwe schenking. Deze stukken werden niet ingepast in de juridische nummeringsstructuur van de bestaande inventaris maar kregen een nieuwe serie nummers (A gevolgd door drie cijfers). De stukken pasten voor de overgrote meerderheid in het bestaande ordeningsschema. Aan het ordeningsschema werd dus niets veranderd. Enkele rubrieken werden toegevoegd (de rubrieken zonder nummers). |
| Voorwaarden voor raadpleging | De stukken ouder dan 50 jaar zijn raadpleegbaar mits ondertekening van een onderzoekscontract, de stukken jonger dan 50 jaar zijn niet raadpleegbaar. Lees onze disclaimer raadpleging van archieven. |
| Voorwaarden voor reproductie | Standaardvoorwaarden, zie het leeszaalreglement. |
| Taal en schrift | Frans, Nederlands / Standaardschrift |
| Fysieke kenmerken en technische vereisten | Papier / Geen |
| Verwerving | Geschonken door Bernard Hebbelynck (voorzitter van vzw Institut Moderne) in 2013, 2014 en 2023 |
| Selectie | Geen selecties uitgevoerd, wel dubbels verwijderd. |
| Beelddocumenten | Medaille (1) |
| Persistente url | https://hdl.handle.net/21.12117/1252969 |
